مصاحبۀ وبلاگ سرخه ای ها با شاعر گرانقدر - دکتر هادی وطنی    94.12.18

1.  جناب آقای دکتر، از فرصتی که پیش آمده میخواستم قدری از خودتان بگوئید و من قصد یک مصاحبه رسمی را ندارم.                                           

با سلام خدمت شما و همشهریان عزیز، اینجانب هادی وطنی، فرزند حاج علی اکبر وطنی خیّاط سرخه ای، فرزند ملانصرالله، فرزند حاج ملا هادی سرخه ای هستم. متولد 3/3/1334 

خانواده ما پر جمعیت و متوسط بود. مادرم معصومه نام داشت! من سه برادر و سه خواهر دارم، برادرانم اسد الله، مهدی و محمد حسین هستند.

پانزده سال ( کودکی و نوجوانی)، دبستان و سیکل اول دبیرستان را در سرخه گذرانده ام و سپس به دلیل تخریب اجباری دکان خیاطی و منزل مسکونی مان در طرح گسترش و شهرسازی سرخه که در خیابان آیت ا.. فیض امروز و میان بازار آن روزها بود، به تهران مهاجرت کردیم. دارای دیپلم طبیعی نظام قدیم(شبانه) و کاردانی و کارشناسی بهداشت عمومی از دانشگاه تهران و کارشناسی ارشد مدیکال انتومولوژی ( حشره شناسی پزشکی) از دنشگاه تربیت مدرس و دکترای تخصصی ( Ph.D) بایولوژیکال وکتورز (ناقلین بیولوژیک) ازدانشگاه هاوایی شعبه تهران هستم.  

 درسال 1359 با همسرم خانم معصومه شیرعلی که دیپلم کودکیاری هستند ازدواج کردم و در سال 1373 پس از چهارده سال خداوند دختری را به ما عنایت نمود که هانیه نام دارد.(خدارا مدام ازاین بابت شاکریم). سی سال به عنوان پاسدار پایور اداره بهداری و سپس به عنوان عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی بقیه الله (عج) مشغول به کار بوده و پس از باز نشستگی همکار اداره سلامت شهرداری منطقه یک و همکار خانه جهاد و ایثار سرای محله گلها هستم. همسرم همیشه و در تمام دوران کار و تحصیل همراه و همیار و همپای مهربان ما بوده است که جا دارد از ایشان همواره قدردانی نماییم. رزمنده بوده سابقه سیزده ماه رزم در جبهه های جنگ دارم.

2. چطور شد که به شعر علاقه مند شدید؟

دایی من مرحوم عباسعلی وطنی (پدر جانباز و رزمنده جنگ جناب آقای داوود وطنی) که کارمند آموزش و پرورش بود و فقط شش کلاس سواد داشت، علاقه وافری به شعر داشت ولی چون ادبیاتش ضعیف بود اشعارش را به من می داد که بخوانم و نظر بدهم.  

آن زمان من حدود چهارده سال داشتم (1349) و ساکن سرخه بودم و به این ترتیب به شعر و شاعری علاقمند شدم و بعدها، شاهنامه، مثنوی مولوی و دیوان حافظ را تمام و کامل خواندم و این مطالعات حدود یکسال طول کشید. 

3. از اولین شعرهایتان برایمان بگویید

اولین بار که میخواستم شعر بگویم، دایی من که سمت راهنمای مرا هم در شعر داشت یک بیت شعر در وصف حال یک فقیر اجاره نشین سرود که مطلع شعر این بود : 

(  اتاقی کرده ام اکنون اجاره  /  سیاه و تنگ و بی رخت و قواره ) 

و به من گفت این را ادامه بده اگر قشنگ شد برای مجله توفیق (مجله فکاهی قبل از انقلاب) میفرستیم به اسم شما چاپ کنند. من چنان به وجد آمدم که اینطور ادامه دادم: 

( گذارم صندلی در پشت در شب   /  چرا؟ چون درب آن قفلی نداره)   

دایی جان گفت: آفرین خیلی خوب هست و به قول معروف منو شارژ کرد . ادامه دادم :  

  ( کرایه میدهم صد چوب هرماه  /  میگم کمتر میگن چونه نداره) 

  ( برای آنکه دخلم جور گردد  /   پیاده می روم راه سواره)  

(برای خودکشی هم مینمایم  /   من مفلس گمانم استخاره!)  

و برای مجله ارسال کردیم و جناب کیومرس* صابری ( گل آقای مشهور) آنرا در مجله کاریکاتور چاپ کرد.

4. شما بیشتر درچه قالب هایی شعر می گویید و چرا ؟

بیشتر در بحر رمل حماسی مانند فردوسی و در قالب های مثنوی همانند فردوسی و کمتر همانند حافظ!!! شعر نو نمی سرایم.

5. از شاعران جدید کدامیک شما را مجذوب می کنند؟

شاید شما نام علیرضا غزوه را کم شنیده باشید ولی من چنان تحت تاثیر " جنگ گردیده تمام از فاو ما برگشته بودیم" قرار گرفته بودم که سالهای سال ایشان را استاد خود میدانستم و هنوز هم به ایشان ارادت دارم. شادروان پروین اعتصامی، مرحوم ملک الشعرای بهار، زنده یاد قیصر امین پور از کسانی هستند که تحت تاثیر آنان سروده هایی دارم.

6. بجز دایی عزیزتان، مشوق  دیگری در آغاز راه داشته اید؟

هنگامی که کلاس ششم دبیرستان را در دوره شبانه ادیب در خیابان فردوسی میخواندم (چون روز ها باید کار می کردم و به خرج خانواده کمک میکردم) در درس فارسی و ادبیات یک استادی داشتم به اسم آقای توکلی که اهل کرمان بود. ایشان فردی بسیار خوش اخلاق و خوش برخورد علاقمند به شعر و ادب بود و خودش هم مجموعه شعری دارد که چاپ شده است. 

یک روز یک موضوع انشاء دلخواه گفت و سپس گفت هرکس می تواند شعر بگوید یا داستان بنویسد. من یک موضوعی  را انتخاب کردم ودر مورد آن 12 بیت شعر سرودم و به زنگ انشاء آوردم ایشان با دقت به شعرم گوش داد و سپس آنقدر به من احسن و آفرین گفت و از همکلاسیهایم خواست که با کف زدن و هورا کشیدن مرا تشویق کنند(1355= 21 سالگی). من چنان خوشحال شده بودم که از خوشحال اشک شوق می ریختم استاد توکلی در ادامه راه من نقش بسزایی داشت. خداوند روحش را شادمان ودر جنت جاودان بدارد.

7. کدامیک از شعرهایتان بیشتر به دل خودتان نشسته است؟

یک شعر در رحلت حضرت امام رحمت الله علیه سرودم که اگرچه شبیه سازی شده ازشعر آقای حمید سبزواری بود ولی بسیار روان وتاثیر گذار بود و روزنامه اطلاعات نیز در سال 1368 آنرا در ستون ادبیاتش چاپ کرد.    

8. چند مجموعه از شعرهای شما تاکنون منتشر شده است؟

متاسفانه چون انتشار مجموعه شعر هزینه دارد و اینجانب هم  هیات علمی بازنشسته هستم و درآمد سرشاری ندارم که بتوانم هزینه چاپ و انتشار را بپردازم، تاکنون دفتری از اینجانب چاپ نشده است.

حتی یکبار برای همه شهیدان سرخه هر کدام سه بیت و با مقدم وموخره آن حدود چهارصد بیت شعر آماده کردم و برای چاپ و نشر آنرا به بنیادشهید سمنان و بنیاد حفظ آثار سمنان دادم ولی متاسفانه در هیئئت داوری مورد تصویب قرار نگرفت!    

9. یکی از خاطرات خوبتان در عرصه شعر وشاعری برای ما بگوئید؟

از خاطرات بسیار خوب من در یک مسابقه شعری که در دانشگاه بقیه الله (عج) برگزار شد اینجانب اول شدم و مفتخر به دریافت لوح سپاس و جایزه ربع سکه بهار آزادی گردیدم. این مسابقه را معاونت فرهنگی سپاه برگزار کرد.     

10. با شاعران سرخه ای، چقدر حشر و نشر دارید؟

اوایل با جناب آقای اختری و آقای اسلامی قلم سرخه جلساتی داشتیم ولی چون اشعار من در کتابهای منتشر شده سرخه چاپ نشد، ارتباطم با شاعران سرخه ای کمرنگ شد. هم اکنون عضو انجمن شاعران شمیران، عضو انجمن شعرای پاسدار و عضو انجمن قند پهلوی شاعر ارجمند جناب آقای رضا رفیع هستم.   

11.  کار سرودن شعر سرخه ای، به لحاظ سختی یا آسانی چگونه است؟ 

اینجانب و اخوی بزرگ (اسد الله وطنی) و اخوی کوچک (محمد حسین وطنی) به تعداد انگشت شمار شعر سرخه ای سروده ایم اما باید اقرار کنم که سرایش به زبان سرخه بسیار مشکل است و مهارت زیادی می طلبد.

12. برای اینکه کلمات در شعر خوب بنشینند شاعران محلی چه کار باید بکنند؟

با سرخه ای های اصیل صحبت کنند و اصطلاحات ویژه زبان سرخه ای را یاد بگیرند. مثل ها و متل های سرخه ای را که مقدار کمی از آن در انتشارات رسالت قلم سرخه چاپ شده است، به خوبی فراگیرند. شخصیت های قدیم سرخه مانند آیت ا... ارسطو و آیت ا..فیض و آقای اسلامی و آقای صبوری و خان یاور و دیگر خوانین و طاغیان بر علیه بیداد آن خوانین و ریش سفیدان موثر در بیداری اسلامی مانند حاج ملا هادی حاجب (وطنی) سورج را بشناسند تا بتوانند در شعر آز آن دانش و بینش بهره ببرند.

متاسفانه اغلب دوستان شاعر که سرخه ای شعر می سرایند به اصطلاحات عامیانه احاطه ندارند و شعر سرخه ای آنها پر از کلمات نادرست به لحاظ ادبی و آوایی و واژگانی است.

اخوی بزرگ سروده:   

خیاوان امبار ناخوارو چاتینه   

ازه زم گناوبو ماشتی سکینه   

بشی باوژ چرا بتچان چکندا     

چرا دننانه لوئه چو دوکندا

در این شعر یک اسم عام مشتی سکینه هست که در هر محله یک نفر را در ذهن انسان تداعی می کند و یک ضرب المثل اصیل سرخه ای هست که احتمالا خیلی از جوانان امروز مورد کاربرد آنرا نمی دانند که مترادف چوب در سوراخ زنبور کردن است! این بدیهه سرایی امروز در شعر سرخه ای نیست و بعضی کلمات فارسی را با الف دادن بجای سرخه ای می آورند.     

13. در سال های اخیر شعر محلی با چه آسیب هایی مواجه شده است ؟

بدون اینکه به دستور زبان توجه شود افعال فارسی را و کلمات فارسی را مسّرج!! (سورجانه مصنوعی) می کنند و در شعر می گذارند و فکر می کنند که شعر سرخه ای سروده اند و چون داوران گروه های فرهنگی هم جوانان هستند آنها هم ندانسته تایید می کنند. 

14. رویدادهای سیاسی جامعه را دنبال می کنید؟ به چه چیزی علاقه دارید؟

بله، اینجانب چون پاسدار هستم به مسائل روز حساس هستم و دنبال می کنم. من معتقدم بزرگان سیاسی اهل سرخه را فارغ از خط و ربط سیاسیشان باید دوست بداریم چون فرزندان برومند این سرزمین است و به همین علت اینجانب در انتخابات اخیر هم برای جناب آقای دکتر روحانی رئیس جمهور محبوب ایران و هم برای جناب آقای آیت الله اختری تبلیغ می کردم این دو بزرگوار هردو از مبارزان دیروز و از پیشروان عرصه سیاسی امروز هستند. هردو نفرشان بیش از صد کتاب در زمینه های مختلف سیاسی واجتماعی چاپ و منتشر نموده اند. 

15. نظر شما در مورد  مردم سرخه و همچنین وبلاگ سرخه ای ها چیست؟

بسیار عالی، وبسایتی که بی ادعا و به دور از همۀ غوغا سالاری ها در خدمت فرهنگ سرخه و معرفی چهرهای برتر سرخه ای در هر نقطه از مرز و بوم ایران زمین و بلکه در سراسر جهان است. اینجانب از همین جا به همه ی خدمتگزاران به فرهنگ سرخه، حتی آنان که ما را نشناختند و حمایت نکردند هم سر تعظیم فرود آورده و برای موفقیت آنان دعا گو خواهم بود.  

16. سفارش شما به شاعران جوان شهرستان سرخه ؟  

کتاب های تاریخی سرخه و سمنان را بخوانید. در مورد گویش ها و اصطلاحات و مثل ها و متل ها با افراد سالمند سرخه این گنجینه های ناشناخته بیشتر صحبت کنید. افراد فرهیخته سرخه ای را شناسایی کنید. دستور زبان سرخه ای را یاد بگیرید و از کاربرد لغات فارسی بجای سرخه ای در شعر تا حد ممکن پرهیز نمایید بطور مثال در زبان سرخه ای جواب مثبت باله نیست چون باله به معنی بیل هم هست جواب مثبت سرخه ای " هاو" می باشد.   

17. چندتا از شاعران سرخه ای را معرفی کنید؟

جناب آقای محسن وطنی شاعر محبوب کودکان و نوجوانان برنامه های رادیو و تلویزیون (پسر دخترعموی اینجانب)، جناب آقای دکتر جواد مهدوی نژاد استاد دانشگاه تربیت مدرس و رئیس گروه هنر دانشکده معماری (خواهر زاده ی اینجانب)، خانم راضیه وطنی برادر زاده اینجانب و دانشجوی فیزیک هسته ای که غیر از مورد اول،بقیه از کسانی هستند که در تهران یا سمنان ساکن بوده و همانند اینجانب اگرچه شاعر مشهور نیستند ولی گاه گاهی اشعار بسیار زیبایی می سرایند. 

18. سوالی که دوست داشتید پرسیده شود اما ما نپرسیدیم؟

چرا سرخه ای های مقیم تهران که تعداشان زیاد هم هست (بیش از صدنفر را فقط من می شناسم) همانند دیگر اهالی مقیم شهرستان های دیگر باهم متحد نیستند و هیچگونه حرکت فرهنگی ندارند؟ داشتن یک هیات منسجم فراگیر سرخه ای، همایش فرهنگ سرخه، تاسیس مراکز نشر فرهنگ سرخه، شب شعر سرخه ای، مراکز تعاون و همکاری و همیاری و کارآفارینی سرخه ای آرزوی ماست! باید این مسئله را علت شناسی نمود و برای رفع موانع و مشکلات آن اقدام نمود.

19. کلام پایانی:  

کرم داران عالم را درم نیست       درم داران عالم را کرم نیست

در میان مرد سرخه، یک مرد وارسته را سراغ دارم که همواره در تلاش دستگیری از سرخه ای های آشنا و ناآشنا بوده است و آن هم کسی نیست جز جناب آقای حاج محمد علی وطنی فرزند محمد مداح سرخه ای که سالها ریاست بانک ملت و مشاور بانک صادرات و بانک کشاورزی را به عهده داشت و در طول دوره خدمتش بیش از صد نفر از سرخه ای ها را بدون هیچ چشمداشت و منت یا سفارش، جذب سیسم بانکی کشور نمود.  

* پاورقی: شاید برای شما این ابهام پیش آمده که چرا من کیومرس را با " ث " ننوشتم . واقعیت این هست که این نام یک کلمه ابرانی دوره پیشدایان و قبل از ظهور اسلام هست و نیز شما می دانید که حروف ( ث – ح -  ص – ض – ط – ظ – ع - ق) از زبان عربی وارد فارسی شده است بنابراین، املای درست همان کیومرس است که متاسفانه با هجوم زبان عربی در دربار شاهان، معّرب شده است.